Haber:İlhan KARAÇAY

Fotoğraflar:

İrem ERTEM / İbrahim ÇİTİL

Turancılık idealiyle özdeşleşmiş, imanını ve ülküsünü kendine düstur edinmiş, Türk dünyasının önde gelen cesur kadın hatiplerinden biri olan, şair, edebiyatçı, siyasetçi ve gazeteci olan ve de Azerbaycan’da Milletvekillliği de yapmış olan, velhasıl Türk dünyasının gönlünde taht kurmuş olan Ganira Paşayeva’nın anısını yaşatmak amacıyla, Avrasya Sivil Toplum Forumu tarafından düzenlenen ‘15. Avrasya Amsterdam Buluşmaları’nda bir anma programı gerçekleştirildi.
Avrasya Yazarlar Birliği, Hollanda Türkevi Topluluğu, Hollanda Azerbaycan Türk Kültür Derneği, Hollanda Doğu Türkistan Uygur Derneği, Hollanda Nogay Vakfı ve EkoAvrasya Derneği gibi önemli kuruluşların bir araya geldiği, ‘Avrasya Amsterdam Buluşmaları’nda, 3 ay önce talihsiz bir şekilde kaybettiğimiz Ganira’nın yaşamı dile geldi.
O’nun bir milletvekili olarak görev yapması, Azerbaycan’da kadınların siyasi katılımını teşvik etme bakımından yararlı olduğu gibi, kültür, edebiyat ve sanatta da toplumsal değişimde büyük rol oynadı.



Amsterdam’daki buluşma, Tebriz’den Bakü’ye, Taşkent’ten İstanbul’a kadar uzanan geniş coğrafyada, Türk dünyasını başarıyla temsil etmiş olan Ganira Paşayeva’nın hatırasını yaşatma amacını taşıyordu. Paylaşılan duyguların yarattığı gurur atmosferiyle, bu özel anma programı daha da anlamlı oldu.

Ganira’yı yâd etmek, sadece geçmişin hatıralarını anmakla değil, onun özünde taşıdığı fikirleri hayata geçirmek, onun izinden gitmek olmuştur. Ganira’nın mirası, Türk’ün davasını her daim yaşatmaya devam edecek.

Anma merasimi, Hollanda’daki Nogay Türklerinden Emel Aktan’ın sunumu, saygı duruşu ve İstiklal Marşı’nın ardından, Türkevi Hollanda Topluluğu Veyis Güngör‘ün açılış konuşmasıyla başladı. Veyis Güngör, Azerbaycan’ın Lahey Büyükelçiliği Müsteşarı Nurlan Aliyev, Elçilik Birinci Sekreteri Vusal İbrahimov, Müsiad Hollanda Başkan Yardımcısı Ali Topal ve programa katılan STK, medya temsilcileri ve tüm davetlileri selamlayarak, merhume Ganira Paşayeva’nın Türk dünyasına yaptığı önemli katkıları hatırlattı. Güngör, “Avrasya Sivil Toplum Forumu, esasen “Türkiye Yüzyılı Vizyonu ve Türk Devletleri Teşkilatı felsefesinin, sivil alanda en somut bir tezahürüdür. 2011 yılından bu yana yapılan programlar, Türk aklı projesinin bir ürünüdür” dedi.
(Veyis Güngör’ün konuşma metninin tamamını altta bulacaksınız)

Ganira Paşayeva’nın, Hollanda’nın hükümet merkezi Lahey’de yapılan, “Karabağ Sempozyumunda” dile getirdiği sözleri de duygu dolu bir anı olarak hatırlandı: “Allah bana Karabağ’ın düşman işgalinden kurtuluşunu görmeden ölmeyi nasip etmesin.”

Bu sözler, Paşayeva’nın vatan sevgisi ve özgürlük idealiyle dolu olan kişiliğini bir kez daha ortaya çıkarıyor.

Programda, Hollanda’da yaşayan ve Azerbaycan’ın milli şairlerinden, aynı zamanda ‘Çırpınırdı Karadeniz’ şiirini yazan Ahmed Cevad’ın akrabası olan Ramin Mamedov da bir selamlarma konuşması yaptı.

Ardından, Hollanda Azerbaycan Türk Kültür Derneği Başkanı İlhan Aşkın, merhume ile olan hatıralarını paylaşarak, Paşeyeva’nın Türk dünyası için yaptıklarını diler getirdi.

Tunçbilek Belediyesi’nin hayata geçirmeyi planladığı “Azerbaycan Parkı” ve “Hocalı Katliamı Anıtı” projeleri hakkında Paşayeva ya düşüncelerini sorduğunu ve onun kendisine yöneltilen bu soruya, derin bir duygu ve kararlılıkla, “İki ağayım bir pabuca girse gelirim, elbette anıt dikilsin”şeklinde bir cevap verdiğini katılımcılarla paylaştı.

Program içerisinde, Ganira Hanım’ın yaşamına dair etkileyici sunumlar ve özel belgeseller izleyicilerle buluştu. Abdurrahman Ünal ve Hilal Doruk‘un okuduğu Ahıska ve Türkiye’m şiirleri, davetliler tarafından coşkuyla alkışlandı ve duyguların derinliklerinde iz bıraktı.

Programa veda etmeden önce, merhumeyi anmak adına Türk dünyasına ait yemekler yenildi ve merhumenin anısına dualar okundu ve hayırla yâd edildi.

Programda Hollanda Nogay Vakfı başkanı Orhan Demirci’nin torunlarının, Nogay Türkleri kıyafetleriyle salonda yer almaları, katılımcıların bu çocuklarla hatıra fotoğrafı çektirmeleri için sıraya girmeleri de dikkat çekti.

Veyis Güngör’ün konuşma metninin tamamı:

Yakın tarihimizde de görüleceği üzere, Türk milletine mâl olmuş bir çok kişinin vefatında olduğu gibi, Ganira Paşayeva hanımın da beklenmedik vefatında millet vicdanının yeniden harekete geçtiğini bir kez daha gördük. Derin millet, derin Türkiye, derin Türk Dünyası, Paşayeva’nın ani ölümüyle sarsıldı ve bir kez daha titredi adeta.

Ganira hanımın vefatının hemen ardından, dünyanın farklı coğrafyalarında yaşayan Türklerin yayınladıkları, dile getirdikleri rahmet ve mağfiret mesajları ve yapılan açıklamalar, tek kelimeyle genç Ganira’nin gönüllerdeki yerini anlatmaya yetmektedir.

Elbette, Türklerin ölülerinin arkasından rahmet okuduklarını, onları hayırla andıklarını biliyoruz. Ancak bazı beklenmedik ölümler var ki, işte Ganira hanımın vefatında olduğu gibi, millet vicdanı daha da coşuyor, duygulanıyor ve göz yaşlarına boğuluyor.

Ganira hanım gibi, gönüllerde taht kurmak her yiğide her kişiye nasip olmayan, ancak, insanüstü bir gayretli çalışmayla mümkün olabilir elbette.

Kişinin, varoluşu anlama, anlamlandırma ve bu yönde yaptıkları, gayretleri ve dahi bu uğurda verdiği mücadele, o kişinin ait olduğu milletin derin vicdanı tarafından takdir edilebilir.

Gönüllerde taht kurmak, propaganda veya gösteriş için yapılanlarla değil, iman ederek ve bir aşk içinde, samimiyet ve ihlasla inandıklarını savunmakla olur.

İşte Ganira hanımın vefatının hemen ardından sergilen ve bir çoğumuz tarafından anlamlandırılmasında güçlük çekilen derin sevgi, aşk, samimiyet ve göz yaşı böyle bir imanın neticesidir.

Ganira hanım bir tıp doktoru. O bir gazeteci. O bir hukukçu, O bir yazar. O bir milletvekili. O bir aktivist. O bir hatip. O bir Turancı. O bir asker. O bir şair.

O bir Azerbaycan ve Türkiye aşığı. Ve o bir mutasavvıf. Bu kadar çok kimliği bir arada, uyum içinde yaşatan Ganira, herkesin onu tanıdığı yönüyle anlatılabilecek bir kişi.

İşte, bu kadar fazla kimliği ile karşımıza çıkan Ganira hanım Türk Dünyasının farklı yerlerinde yapılan etkinliklere katılmayı, konuşma yapmayı, şiir okumayı ve kitaplarını tanıtmayı kendisine misyon edinmişti sanki.

Bitmeyen ve tükenmeyen enerjisiyle Ganira hanım bir gün İstanbul’da, Eşkişehirde, bir başka gün Konya’da, Erzurum’da, Lefke’de, bir başka gün ise Gence’de, Budapeşte’de, Amsterdam’da, Kazan’da, Kaşgar’da, Buhara’da, Şusa’da, Ufa’da, ve bir başka vakit Bahçesaray’da Taşkent’de, Brüksel’de, Tebriz’de, Kerkük’de…

Naçizane, Ganira hanımla farklı yıllarda yukarıda sayılan Türk kentlerinde yapılan Türk Dünyası etkinliklerinde birlikte olduk. Aynı oturumlarda konuşmacı olarak yer aldık.

Yazdığı kitaplarını takdim etti. Bakü’ye davet etti. Öyle ki, TASAM’ın İstanbul’da yapılan Türk Dünyası Diasporası toplantısında, salondaki katılımcılara “arkadaşlar, siz Türk diasporasına müşahhas bir örnek mi istiyorsunuz.

İşte orada, ön tarafta oturan Hollanda’dan Veyis Güngör var. Diasporayı teorik olarak anlatmıyor, bizzat uygulayarak, uluslararası faaliyetler yaparak Türk diasporasını yaşıyor” diyerek beni utandırmıştı.

Tam 11 yıl önce, bir aralık ayında, 10 Aralık Dünya İnsan Hakları Günü çerçevesinde, Ganira hanı ve sanatçı Azerin’in de katıldığı bir “Uluslararası Dağlık Karabağ Sempozyumu” organize etmiştik.

Hollanda parlamentosunda yapılan bu program, Avrupa Azerbaycan Diasporası ve EkoAvrasya Derneği ile gerçekleşmiştir. Sempozyum öncesi, Amsterdam ve Den Haag’da ziyaretlerimiz ve toplantılarımız da olmuştu.

Ganira hanım, sempozyumda “Bir gün işgal edilen toprakları geri alacağız. Bunu bütün dünya görecek” demişti. Bu, kabul edilen bir duaydı adeta.

Belki ilk başta sorulacak soruyu şimdi soruyorum: Peki Ganira’yı Türk Dünyasının asil, kahraman ve cesur Türk kızı yapan nedir?

Kanaatimce Ganira’yı böyle sevdiren hasletler arasında, onun derin Türk tarihi şuuru, Azerbaycan ve Türkiye sevgisi, Hoca Ahmet Yesevi ve İmam Maturidi ontolojisi, nizam-ı alem ülküsüne ve Türk cihan hakimiyetine inanması ve hayatını bu yönde tanzim etmesidir.

Bugün, bizim de özlediğimiz ve dünyaya barış getireceğine inandığımız “Türk İslam anlayışının kodlarının” Ganira hanımda tezahür etmesi ve bir vizyon haline gelmesidir. Ruhu Şad, mekanı cennet olsun.

***********

Nederlandse versie van het bericht

BIJ DE HERDENKINGSCEREMONIE VOOR GANİRA PAŞAYEVA KONDEN HARTEN HET NIET VERDRAGEN, TRANEN STROOMDEN OVER.

De dappere vrouw, die we 3 maanden geleden verloren, die een troon vestigde in de harten van de Turkse wereld, werd herdacht op 10 december Internationale Dag van de Mensenrechten.

Bericht: İlhan KARAÇAY                 
Fotos: İrem ERTEM, İbrahim ÇİTİL

Een herdenkingsprogramma werd gehouden tijdens de ’15e Eurasia Amsterdam Ontmoetingen’ georganiseerd door het Eurasian Civil Society Forum om de herinnering levend te hou

Tijdens de ‘Eurasia Amsterdam Meetings’, waar belangrijke organisaties als de Eurasian Writers’ Union, de Nederlandse Turkevi Gemeenschap, de Nederlandse Azerbeidzjaans Turkse Culturele Vereniging, de Nederlandse Oost-Turkistaanse Oeigoerse Vereniging, de Nederlandse Nogay Stichting en de Vereniging EkoAvrasya samenkwamen, werd het leven van Ganira, die we helaas 3 maanden geleden verloren, besproken.

Haar werk als parlementslid was nuttig bij het bevorderen van de politieke participatie van vrouwen in Azerbeidzjan, en ze speelde ook een belangrijke rol bij sociale verandering in cultuur, literatuur en kunst.

De bijeenkomst in Amsterdam was bedoeld om de herinnering levend te houden aan Ganira Pashayeva, die met succes de Turkse wereld vertegenwoordigde van Tabriz tot Bakoe, van Tasjkent tot Istanbul. De sfeer van trots die ontstond door de gedeelde emoties maakte dit speciale herdenkingsprogramma nog zinvoller. Ganira herdenken gaat niet alleen over het herinneren van het verleden, maar ook over het realiseren van de ideeën die zij belichaamde en het volgen van haar voetsporen. Ganira’s nalatenschap zal de Turkse zaak altijd levend houden.

De herdenkingsceremonie begon met de presentatie van Emel Aktan, een van de Nogay Turken in Nederland, na de minuut stilte en het volkslied, met de openingstoespraak van Veyis Güngör van de Turkse Gemeenschap Nederland. Veyis Güngör begroette Nurlan Aliyev, ondersecretaris van de ambassade van Azerbeidzjan in Den Haag, Vusal İbrahimov, eerste secretaris van de ambassade, Ali Topal, vicevoorzitter van Müsiad Nederland, NGO’s, vertegenwoordigers van de media en alle gasten die het programma bijwoonden en herinnerde aan de belangrijke bijdragen van de overleden Ganira Paşayeva aan de Turkse wereld. Güngör zei: “Het Eurasian Civil Society Forum is in wezen de meest concrete manifestatie van de “Visie van de Turkse Eeuw en de filosofie van de Organisatie van Turkse Staten op civiel gebied. De programma’s sinds 2011 zijn een product van het project van de Turkse geest”.
(U vindt de volledige tekst van Veyis Güngör’s toespraak onder de bericht)

Ganira Pashayeva’s opmerkingen op het “Karabach Symposium” gehouden in Den Haag, het regeringscentrum van Nederland, werden ook herinnerd als een emotioneel moment: “Moge Allah mij niet toestaan te sterven zonder de bevrijding van Karabach van de vijandelijke bezetting te zien.”

Deze woorden onthullen opnieuw Pashayeva’s persoonlijkheid vol liefde voor het vaderland en het ideaal van vrijheid.

In het programma hield Ramin Mamedov, die in Nederland woont en familie is van Ahmed Javad, een van de nationale dichters van Azerbeidzjan, die het gedicht ‘Çırpırındı Karadeniz’ schreef, ook een groetwoord.

Daarna deelde İlhan Aşkın, voorzitter van de Nederlandse Azerbeidzjaans Turkse Culturele Vereniging, zijn herinneringen aan de overledene en verwoordde wat Paşeyeva voor de Turkse wereld heeft betekend. Hij deelde met de deelnemers dat hij Paşayeva had gevraagd naar haar gedachten over de projecten “Azerbeidzjan Park” en “Monument voor het Bloedbad van Khojaly” die door de gemeente Tunçbilek zijn gepland en dat ze deze vraag met een diepe emotie en vastberadenheid had beantwoord door te zeggen: “Ik zou komen als mijn twee oudsten in één schoen zaten, natuurlijk moet het monument er komen”.

Tijdens het programma werden indrukwekkende presentaties en speciale documentaires over het leven van mevrouw Ganira gepresenteerd aan het publiek. Abdurrahman Ünal en Hilal Doruk droegen gedichten voor over Meskhetië en Turkije, die enthousiast werden toegejuicht door de gasten en een diepe indruk achterlieten.

Voordat er afscheid werd genomen van het programma, werd er voedsel uit de Turkse wereld gegeten om de overledene te herdenken, werden er gebeden ter nagedachtenis aan de overledene uitgesproken en werd ze met liefdadigheid herdacht.

Het was ook opmerkelijk dat de kleinkinderen van Orhan Demirci, de voorzitter van de Stichting Nogay Nederland, deelnamen aan het programma in de zaal met kleding van Nogay Turken en dat de deelnemers in de rij stonden om een souvenirfoto met deze kinderen te maken.

Volledige tekst van de toespraak van Veyis Güngör:

Zoals te zien is in onze recente geschiedenis, hebben we opnieuw gezien dat het geweten van de natie is gereactiveerd door de onverwachte dood van mevrouw Ganira Paşayeva, zoals in de dood van vele mensen die een deel van de Turkse natie zijn geworden. De diepe natie, het diepe Turkije, de diepe Turkse wereld werden geschokt door de plotselinge dood van mevrouw Paşayeva en beefden opnieuw.

Onmiddellijk na de dood van mevrouw Ganira waren de berichten van barmhartigheid en vergeving en de verklaringen van de Turken die in verschillende delen van de wereld wonen, genoeg om de plaats van de jonge Ganira in de harten te verklaren.

Natuurlijk weten we dat Turken bidden voor de doden en hen gedenken met goede daden. Maar bij sommige onverwachte sterfgevallen, zoals die van mevrouw Ganira, raakt het geweten van de natie nog meer opgewonden, ontroerd en barst in tranen uit.

Natuurlijk kan het, net als bij mevrouw Ganira, alleen met bovenmenselijke inspanning mogelijk zijn om een troon in de harten te vestigen, wat niet voor elke dappere persoon mogelijk is. Iemands begrip en inzicht in het bestaan, zijn/haar inspanningen en zelfs zijn/haar strijd voor deze zaak kunnen worden gewaardeerd door het diepe geweten van de natie waartoe die persoon behoort.

Het vestigen van een troon in de harten is niet mogelijk door propaganda of voor de show, maar door het verdedigen van iemands overtuigingen met oprechtheid en oprechtheid, met geloof en liefde. De diepe liefde, oprechtheid en tranen die direct na de dood van mevrouw Ganira werden getoond en die voor velen van ons moeilijk te bevatten zijn, zijn het resultaat van een dergelijk geloof.

Mevrouw Ganira is arts. Ze is journaliste. Ze is advocaat, ze is schrijver. Ze is parlementslid. Ze is een activiste. Ze is een redenaar. Hij is een Turk. Hij is een soldaat. Hij is dichter. Hij is een liefhebber van Azerbeidzjan en Turkije. En hij is een mysticus. Ganira, die zoveel identiteiten in harmonie samenleeft, is een persoon die beschreven kan worden met het aspect dat iedereen haar kent.

Ganira, die zoveel identiteiten met zich meedraagt, lijkt er haar missie van gemaakt te hebben om deel te nemen aan evenementen in verschillende delen van de Turkse wereld, toespraken te houden, poëzie voor te dragen en haar boeken te promoten.

Met haar eindeloze en onuitputtelijke energie was mevrouw Ganira in Istanbul, Eskişehir op een dag, Konya, Erzurum, Lefke op een andere dag, Ganja, Boedapest, Amsterdam, Kazan, Kasjgar, Bukhara, Shusa, Ufa, en een andere keer in Bahçesaray, Tasjkent, Brussel, Tabriz, Kirkuk…

In verschillende jaren waren we samen met mevrouw Ganira op de evenementen van de Turkse Wereld in de voornoemde Turkse steden. We namen deel aan dezelfde sessies als sprekers. Ze presenteerde de boeken die ze schreef. Ze nodigde ons uit naar Baku. Zozeer zelfs dat ze op de bijeenkomst van de Turkse Wereld Diaspora van TASAM in Istanbul tegen de deelnemers in de zaal zei: “Vrienden, willen jullie een concreet voorbeeld van de Turkse diaspora? Voorin zit Veyis Güngör uit Nederland. Hij legt de diaspora niet theoretisch uit, hij leeft de Turkse diaspora door het persoonlijk uit te voeren en internationale activiteiten te ondernemen”.

Precies 11 jaar geleden, in december, hadden we een “Internationaal Nagorno-Karabach Symposium” georganiseerd met deelname van Ganira Khan en de kunstenaar Azerin in het kader van de Wereld Mensenrechten Dag op 10 december. Dit programma, dat werd gehouden in het Nederlandse parlement, werd georganiseerd door de Europese Azerbeidzjaanse Diaspora en de Vereniging EkoAvrasya. Voorafgaand aan het symposium hadden we bezoeken en ontmoetingen in Amsterdam en Den Haag. Mevrouw Ganira zei op het symposium: “Op een dag zullen we de bezette gebieden terugnemen. De hele wereld zal dit zien”. Dit was bijna een verhoord gebed.

Misschien zal ik de vraag stellen die in eerste instantie gesteld zal worden: Wat maakt Ganira dan tot een nobel, heldhaftig en dapper Turks meisje van de Turkse wereld?

Naar mijn mening behoren tot de kwaliteiten die Ganira zo populair maken haar diepe Turkse historische bewustzijn, haar liefde voor Azerbeidzjan en Turkije, haar ontologie van Hodja Ahmet Yesevi en Imam Maturidi, haar geloof in het ideaal van de wereldorde en Turkse wereldheerschappij en de manier waarop ze haar leven in deze richting inrichtte. Wat we vandaag ook missen en waarvan we geloven dat het vrede in de wereld zal brengen, is de manifestatie van de “codes van het Turkse begrip van de Islam” in mevrouw Ganira en het worden van een visie. Moge haar ziel in de shad zijn en haar plaats in de hemel.